توازی علم و اخلاق اجتماعی
نویسندگان
چکیده
از هنگامی که دیوید هیوم، تجربهگرای مشهور انگلیسی، میان قضایای علمی و اخلاقی خط کشید و این دو حوزه را کاملا متفاوت دانست، اهل تحلیل این نکته را از او آموختند که تنها با ارتکاب یک مغالطه منطقی میتوان قصهای سرود که با گزارههای خبری آغاز کند و با وصایای تکلیفی به پایان برد; و البته دعوای استدلال، و نه خطابه، داشته باشد. به این ترتیب، کسانی که در چارچوب پارادایم فلسفه تحلیلی تعلیمات عقلی دیده بودند، تصدیق کردند که جهان واقع و هر آنچه در آن روی میدهد و هر آنچه علم از آن روایت میکند، راهی به سوی کشف یا تاسیس شایستهها و بایستهها نمیگشاید. این فقرهها، یا ترجمان احوال عاطفی است و سرانجام به پارهای خوشامدها و بدآمدها فروکاستنی است و یا اگر هم چنین نباشد و بتوان از آن دستگاهی منظوم برکشید، این قدر هست که بنای آن بر مبانی علمی و اخباری، منطقا نارواست و از یکی به دیگری راهی نیست; برای مثال، از این که روند نظام طبیعتبر تنازع بقاست، در نمیآید که باید علیه قوی پنجهگان شورید و نظامی عادلانه ساخت و یا این که باید خردان و پستان را کوبید و با رشد تکاملی همسو شد. به این سان رشد علوم و پردهبرداری معرفت از طبیعت، هرچند بر جدالهای نظری و اوهام و احلام فایق میآید و با دو وصف دقت و قطعیت در کار اکتشاف حقیقت علمی، اعتماد بسیار جلب میکند و توانایی کرانه ناپیدای آن افقهای دوردستشناخت را نیز زیر بال میگیرد، با این همه نباید طمع خام ورزید که با (تور) علم، هرچند روزنههای آن ریز و حوصله آن فراخ باشد، بتوان به شکار ارزشها نیز رفت و گوهرهای اخلاق را نیز به چنگ آورد. حسن و قبح امور از آن گونه اوصافی نیست که به دلیل سیطره جهل علمی، مغفول و مستور مانده باشد تا در موشکافیهای علم از آن، پرده باز گرفته شود; بلکه اصلا از جنس تاسیس است و نه کشف، و به همین دلیل این دو خط متنافرند، چندان که اگر تا بینهایت هم پیش بروند به هم در نمیآویزند. پس بیهوده گمان مبریم که با رشد علم ارزشهای گرانسنگتر و اخلاق و رفتار و فرهنگ مقبولتر نیز به دستخواهد آمد.
منابع مشابه
بررسی و نقد کتاب «اخلاق علم» اخلاق علم همچون شاخه‌ای از جامعه‌شناسی علم
کتاب اخلاق علم چنانکه از عنوان آن پیداست کتابی است در حوزه اخلاق علم، که پژوهشکده علم و دین پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی در سال 1391 منتشر کرده است. عنوان انگلیسی کتاب «The Ethics of Science: An Introduction » نام دارد. نویسندهی کتاب دیوید بی رسنیک است. مترجمان آن مصطفی تقوی و محبوبه مرشدیان هستند. کتاب اخلاق علم چنانکه از عنوان آن پیداست کتابی است در حوزه اخلاق علم، ولی حقیقت امر این است که ...
متن کاملاخلاق علم در فضای آموزش علوم اجتماعی ایران
اخلاق در آموزش به‌مثابه بخشی از اخلاق حرفه‌ای آکادمیک، مجموعه‌ای از قواعد و ضوابط ایجابی و سلبی حرفه‌ای مورد توافق اجتماع علمی است که کنش‌گران حوزه‌ی آموزش را ملزم به رعایت اخلاق و پرهیز از بی‌اخلاقی در فرآیند آموزش علم می‌نماید. اعضای هیات علمی، دانشجویان و مدیران سه دسته از کنش‌گران اصلی در فضای آموزش هستند که متناسب با نقش و انتظارات نقش خود ملزم به رعایت اخلاق حرفه‌ای و حفظ شرافت دانشگاهی ه...
متن کاملادبیّات تطبیقی و علم اخلاق
خوانش اخلاقی اهداف و آرمانهای دانش ادبیّات تطبیقی میتواند مقدّمة این فرضیه شود که ادبیّات تطبیقی، نه‌تنها دانشی اخلاق‌گراست، بلکه درسه بُعد علّی، مفهومی و معرفت‌شناسی، وابستگی و پیوندی ریشهدار و ناگسستنی با علم اخلاق دارد؛ در حقیقت، دانش ادبیّات تطبیقی از این زاویه، علمی است که در اهداف و مقاصد خود معلول این دانش بوده و به‌مانند علم اخلاق، در پی ترویج و تبلیغ هنجارها و قوانین اخلاقی است که در تعام...
متن کاملنسبت علم اخلاق با علم عرفان
علم اخلاق به مجموعه اصولی معیاری (سنجشی) می‌پردازد که شایسته است رفتار بشری به مقتضای آن صورت بگیرد و علم عرفانِ عملی مجموعه اصول و دستورالعمل‌هایی سلوکی است که در نهایت سالک را به شهود وحدت و فنا می‌کشاند. این پژوهش به دنبال بررسی نسبت بین علم اخلاق و عرفان عملی است؛ از این رو ابتدا به ماهیت‌شناسی علم اخلاق و عرفان اسلامی می‌پردازد و با بررسی برخی از آرا در زمینه تفاوت و تشابه این دو شاخه از عل...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
فصلنامه علمی پژوهشی نقد و نظر (فصلنامه علمی پژوهشی فلسفه و الاهیات)جلد ۴، شماره شماره ۱۴-۱۳، صفحات ۳۶۶-۳۸۳
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023